Góp phần rạng danh nghi lễ Chầu Văn

Đây là lần đầu tiên một phái đoàn ngoại giao gồm 22 vị Đại sứ, 50 nhà ngoại giao của Đại sứ quán các nước tại Việt Nam được chứng kiến, thưởng thức nghi lễ Hát văn - Hầu đồng ngay tại nơi khởi nguồn Nghi lễ Chầu văn để hiểu thêm về “Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt”. 

Thanh đồng Trần Thị Huệ biểu diễn giới thiệu Nghi lễ Chầu văn tại Phủ Tiên Hương (Phủ Dầy - Nam Định) trước các vị quan khách trong nước và phái đoàn ngoại giao quốc tế diễn ra cuối tháng 2/2016.

Được tận mắt chứng kiến chương trình biểu diễn, giới thiệu Nghi lễ Chầu văn do thanh đồng Trần Thị Huệ (con gái bà Trần Thị Duyên, thủ nhang Phủ Tiên Hương) thực hiện, chúng tôi đều có chung cảm nhận về tài năng, lòng tâm huyết cùng nét đẹp huyền bí của loại hình nghệ thuật tâm linh. Điều đầu tiên tạo nên ấn tượng cho người xem chính là trang phục biểu diễn trong Nghi lễ Chầu văn đều theo một quy định rất chặt chẽ, cả về kiểu cách, màu sắc đến các loại trang sức đi kèm.

Xuất xứ, tích chuyện về mỗi vị Thánh trong từng giá đồng khác nhau và các bộ y phục cũng có sự khác biệt, được diễn ra theo thứ tự Thánh giáng từ cao đến thấp. Khi nhìn vào trang phục, đồ trang sức biểu diễn, người xem có thể thấy được sự phong phú, độc đáo về cách ăn mặc của người Việt qua nhiều tộc người ở nhiều thời kỳ khác nhau. Vị Thánh xuất tích từ miền Nhạc Phủ (Rừng xanh) như Cô Bé Thượng Ngàn được mặc trang phục của người dân tộc, còn Cô Đôi Cam Đường lại mặc trang phục áo tứ thân, mang quang gánh của phụ nữ người Kinh. Riêng trang phục của các giá Chầu Bà lại được thiết kế  công phu, đẹp mắt thể hiện sự hoá thân của các Mẫu.

Trang phục của các giá Quan Lớn, Quan Hoàng lại toát lên vẻ uy nghi, quyền lực giống trang phục của các vị quan trong triều đại phong kiến. Các loại trang sức, đồ vật đi kèm như khăn đội đầu, quạt, mũ, hài… đều được gia công tinh xảo, cầu kỳ và đẹp mắt. Đặc biệt, trên nền nhạc đệm rộn rã, giọng ca, điệu múa mượt mà, điêu luyện của thanh đồng đã hoàn toàn chinh phục, cuốn hút người xem.

Trang phục cùng các điệu múa của thanh đồng Trần Thị Huệ lại được liên tục thay đổi theo các giá hầu. Khi thì hoá thân thành một vị quan lớn oai vệ, uy nghiêm, lúc lại trở thành một cô gái xinh tươi, tung tăng múa quạt, múa hoa, múa lụa, múa đàn… nên càng về cuối càng hấp dẫn, thu hút người xem. Những yếu tố nói trên trong Nghi lễ Chầu văn được thanh đồng Trần Thị Huệ biểu diễn đã thể hiện nét độc đáo, sự tinh tế, huyền bí tâm linh đang được coi là nghi thức tiêu biểu nhất của đạo Mẫu.

Chúng tôi nhận thấy các vị quan khách nước ngoài dường như đã vượt qua cả sự khác biệt về ngôn ngữ, văn hoá để cùng nhau say sưa vỗ nhịp, đong đưa theo tiếng nhạc, lời ca cuốn hút của người biểu diễn. Phát biểu sau khi thưởng thức hết chương trình biểu diễn, bà Katherine Muller Marine, Trưởng đại diện UNESCO tại Việt Nam đã xúc động nói: “Xin cám ơn các vị thanh đồng, cung văn, nghệ sĩ đã thể hiện xuất sắc buổi thực hành Nghi lễ Chầu văn để tất cả các vị khách quốc tế được hiểu thêm về vai trò của người phụ nữ. Sự có mặt của các vị Đại sứ quốc tế, trong đó có nhiều Đại sứ ở các quốc gia là thành viên của UNESCO sẽ giúp cho cộng đồng quốc tế hiểu hơn về “Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt” và hy vọng hồ sơ về “Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt” sẽ được UNESCO công nhận là “Di sản phi vật thể đại diện của nhân loại” vào tháng 12 tới tại Ê-ti-ô-pi-a”.

Thanh đồng Trần Thị Huệ (áo hoa vàng, ngồi thứ hai hàng đầu từ phải qua) dự Hội thảo khoa học quốc tế về Tín ngưỡng thờ Mẫu tổ chức tại thành phố Nam Định tháng 1/2016.

Bà Sara Valdes Bolano, đại sứ Mê-hi-cô vui vẻ bộc bạch: “Chương trình  rất hấp dẫn. Trước khi được thưởng thức Nghi lễ Chầu văn hôm nay tôi chưa hình dung được thực tế lại cuốn hút như vậy”. Đại sứ Phạm Sanh Châu, Tổng Thư ký Uỷ ban quốc gia UNESCO Việt Nam thì đánh giá: “Ngoài mục đích giới thiệu nét đẹp văn hoá tâm linh của người dân Việt Nam, góp phần quảng bá di sản, hướng tới việc được UNESCO vinh danh “Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt” là “Di sản văn hoá phi vật thể đại diện của nhân loại”, chương trình đã góp phần giúp các đại biểu, các tổ chức quốc tế nhìn nhận khách quan hơn về tự do tín ngưỡng ở nước ta.” 

Gặp lại thanh đồng Trần Thị Huệ sau khi kết thúc chương trình, chúng tôi được chị cho biết: “Đây là lần đầu tiên bản thân tôi được vinh dự trình diễn giới thiệu Nghi lễ Chầu văn trước một đoàn quan khách ngoại giao quốc tế. Tôi đã mang hết tâm huyết, sự đam mê, khả năng của mình để hoá thân trình diễn với mong muốn được góp phần làm rạng danh Nghi lễ Chầu văn./.